برگزاری اجلاس رؤسای دانشگاه های جهان اسلام با حضور مدیر مرکز

با دعوت کمیسیون آموزش‌عالی پاکستان از مدیر مرکز تخصصی بین‌المللی فجرنا جهت شرکت در پنجمین اجلاس رؤسای دانشگاه‌های جهان اسلام، حجه‌الاسلام و المسلمین سیدمصطفی دریاباری عازم اسلام اباد شد. گزارش مفصل سفر به حضور آیت‌الله اعرافی رسیده و ایشان با یادداشتی مکتوب از مدیر مرکز تقدیر و تشکر کرده و دستور دادند تا پیشنهادات ارایه شده، در مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه بررسی و پیگیری و نتیجه‌ی آن به ایشان گزارش شود.

در 27 اسفندماه 1401 پنجمین اجلاس رؤسای دانشگاهی جهان اسلام با  موضوع کلی: تکنولوژی‌های مخرب در دنیای جهانی شده و با شرکت بیش از 270 تن از رؤسای دانشگاه از پاکستان و سایر کشورهای اسلامی همچون ایران، عراق، مالزی، سودان، مغرب، مالدیو و غیره و از جمله برخی کشورهای غیراسلامی برگزار شد. اجلاس از دو قالب افتتاحیه و اختتامیه اصلی با موضوع «راهی به سوی پیشرفت در آموزش‌عالی در جهان اسلام و برداشتن موانع بر سر راه آموزش‌عالی و بازگشایی راه برای دانشجویان بین المللی» و 8 کمیته و قالب موازی در دو نوبت چهارتایی با موضوعاتی متنوع و مرتبط با تکنولوژی و آموزش عالی بود.

ملاقات‌های حاشیه اجلاس

در حاشیه این اجلاس با رؤسا و مسئولین بسیاری از دانشگاه‌های پاکستانی و غیر پاکستانی ملاقات شد که از این میان می‌توان به  دیدار با رؤسای سه شعبه مهم دانشگاه کامستس، دانشگاه سلطان ادریس مالزی، دانشگاه نظیر حسین، مؤسسه آموزش‌عالی علم و تکنولوژی شهید ذوالفقار علی بوتو، وزیر علوم مالدیو، دانشگاه کامپالا مالزی، دانشگاه علامه اقبال، دانشگاه ملی کامپیوتر و علوم مهندسی اسلام آباد، دانشگاه علوم بهداشتی لاهور، دانشگاه علوم و تکنولوژی بانو نام برد.

ملاقات با رئیس کمیسیون آموزش عالی پاکستان

دکتر مختار رئیس کمیسیون آموزش‌عالی پاکستان HEC، ایران را دارای جایگاه ممتاز و ویژه‌ای دانستند و آمادگی خود را جهت هرگونه توافق همکاری میان وزارت علوم و دانشگاه‌ها و مراکز علمی ایران با دانشگاه‌های پاکستان اعلام کردند.

 ایشان اعلام آمادگی کردند تا به همراه هیئتی از دانشگاه‌های پاکستان از ایران و دانشگاه‌ها و مجموعه‌های آموزشی بازدید بعمل آورند. و این امر مورد استقبال قرار گرفت و بیان گردید که به سمع و نظر مسؤولین محترم خواهد رسید تا تصمیم مقتضی توسط ایشان صورت پذیرد. لازم بذکر است که دکتر مختار به بیش از 140 کشور دنیا سفر کرده‌اند اما تاکنون به ایران سفری نداشته‌اند.

ضمنا ایشان لوح مجموعه خود را به وزیر محترم علوم، تحقیقات و فناوری ایران هدیه دادند که آقای دریاباری به نمایندگی آن را دریافت نمودند.

ملاقات با دبیرکل آیسسکو

در پی این دیدار، طرح مرکز صلح و گفتگوی دانشگاه ادیان و مذاهب برای تأسیس کرسی آیسیسکو در صلح و رفع تنازع توسط دانشگاه ادیان پیگیری و توسط جناب آقای دریاباری از رییس آیسسکو برای حضور در ایران و بازدید از دانشگاه‌ها دعوت به عمل آمد.

بازدید از دانشگاه کامستس

در ابتدا آقای دریاباری آکادمی بین‌المللی فجرنا را معرفی و بر حوزه‌های تخصصی و اختصاصی آکادمی همچون زبان انگلیسی و عربی در تدریس‌ها تاکید کردند. همچنین، برخی زمینه‌های همکاری همچون بورس سالانه یک یا دو نفر را مطرح نمودند.

ریاست دانشگاه کامستس دکتر محمد تبسم افضل نیز ضمن معرفی دانشگاه از ایجاد همکاری مشترک استقبال کردند. دیگر همکاران دانشگاه نیز توضیحاتی در مورد قسمت‌های مربوط به خود بیان کردند.

بازدید از دانشگاه علامه اقبال

با توجه به رشته‌های متعدد علوم انسانی در این دانشگاه و قدمت و اعتبار آن، همکاری و تبادل دانش‌پژوهان و اساتید که مورد استقبال دو طرف بود، قابل پیگیری است. همچنین برگزاری دوره‌های کوتاه مدت نیز قابل بررسی و برنامه‌ریزی می‌باشد.

بازدید از دانشگاه نظیر حسین کراچی

در روز سوم فروردین، با اینکه روز استقلال پاکستان و روز تعطیل بود اما با دعوت دکتر بلال احمد علوی ریاست دانشگاه نظیر حسین کراچی از این دانشگاه بازدید بعمل آمد و در جلسه‌ای ضمن معرفی دو دانشگاه زمینه‌های همکاری آکادمیک مورد بررسی قرار گرفت.

معرفی اجمالی اجلاس رؤسای دانشگاه‌های جهان اسلام

اجلاس رؤسای دانشگاه‌های جهان اسلام، گردهمایی رؤسای دانشگاه‌ها و نهادهای برتر علمی جهان اسلام است. در این اجلاس غیرسیاسی، رؤسای دانشگاه‌ها و نهادهای برتر علمی با یکدیگر تعامل می‌کنند. این اجلاس فرصتی را برای شبکه‌سازی مهیا می‌کند و همه را در زیر یک سقف جمع می‌کند تا با یکدیگر گفت‌وگو و زمینه همکاری‌ها را مهیا کنند. این اجلاس بزرگان آکادمیک را برای توسعه همکاری‌ها و تقویت تعاملات یاری می‌دهد و آنان را برای گفت‌و گو تشویق می‌کند.

تاکنون پنج دوره از این اجلاس برگزار شده است که اولین آنها در سال 2012 در پاکستان بوده است. لازم بذکر است که به غیر از یک دوره (2017) که در ترکیه برگزار شد، سایر اجلاس‌ها در اسلام آباد برگزار شده‌اند.

معرفی اجمالی پنجمین اجلاس رؤسای دانشگاه‌های جهان اسلام

در دوران پس از کرونا، پذیرش سریع فناوری در حوزه‌های بازرگانی، آموزشی، بهداشت و کشاورزی، مأموریت مؤسسات آموزش‌عالی را از مراکز آموزش سنتی و تحقیقاتی برتر، به قطب‌های فناوری‌های خوب و بعضا مخرب تبدیل کرده است که به همان اندازه توانایی دارند تا با یافتن راه‌حل‌های مناسب به نیازهای ملی و بین‌الملل پاسخ دهند و حوزه‌های علمی جدیدی در پیش روی خود ایجاد کنند.

بازار منابع انسانی که به سرعت در حال تحول است، تقاضای فزاینده‌ای را برای افراد حرفه‌ای ایجاد کرده است، کسانی که به فناوری اطلاعات و ارتباطات و انقلاب صنعتی چهارم آگاه هستند، قادر به اعمال مفاهیم هوش مصنوعی، تجزیه و تحلیل داده‌ها، و تعامل رسانه‌های اجتماعی در مشاغل سنتی هستند.

علاوه بر این، نیاز در حال ظهور، در زمان حاضر، بر محور مجموعه مهارت‌های منابع انسانی میچرخد، که در غیر این صورت ممکن است نیروی شاغل نیز از کار بی کار شود. و این چالش بزرگی را برای دانشگاه‌ها ایجاد کرده است تا نقش خود را در اعطای مدرک به دانش آموزان بازنگری کنند.

توسعه متفکران انتقادی که سازگار و پاسخگو به روندهای در حال تغییر جهان باشند و فارغ التحصیلان را به یادگیرندگان مادام العمر با مهارت‌های مرتبط تبدیل کنند، برای بقای هر جایگاه یادگیری ضروری است. همچنین، نگه داشتن اعضای هیئت علمی در جریان این تغییرات در دنیای پرشتاب یک چالش کلیدی است. کاهش منابع جهانی و کاهش هزینه‌های عمومی در آموزش، به ویژه در جهان اسلام، از دیگر چالش­هاست.

دانشگاه‌ها به طور سنتی نقش مسئولانه‌ای در قبال موفقیت اجتماعی، فرهنگی، ایدئولوژیک، سیاسی و اقتصادی ملت‌ها داشته‌اند. آنها نه تنها جریان ثابت نیروی کار واجد شرایط و اخلاقی را فراهم می‌کنند، بلکه دانش تولید می‌کنند و ویژگی‌های رهبری را در نسل‌های آینده بوجود می‌آورند.

با تکیه بر تجربیات و اندیشه‌های مطرح شده در اجلاس‌های یکم و چهارم، پنجمین اجلاس با عنوان به سوی فناوری مخرب در دنیای جهانی شده در تاریخ 19 تا 20 مارس 2023 برگزار شد.

معرفی اجمالی برگزارکنندگان اجلاس پنجم

1- کمیسیون آموزش‌عالی - اسلام آباد

کمیسیون آموزش‌عالی یا Higher Education Commission که عموما به اختصار HEC خوانده می‌شود، نهادی دولتی است که در سال 2002 به ریاست عطاء الرحمن بنیان نهاده شد. کارکرد اصلی این کمیسیون تخصیص بودجه، نظارت، قانون گذاری و اعتبارسنجی مؤسسات آموزش‌عالی است.

بخش‌های این کمیسیون عبارتند از:

• امور آکادمیک
• اعتبارسنجی
• امور مالی و بودجه
• توسعه منابع انسانی
• یادگیری و نوآوری
• کیفیت سنجی
• برنامه ریزی و توسعه
• توسعه پژوهش

2- آیسسکو

سازمان جهانی اسلامی برای آموزش و پرورش، علوم و فرهنگ (ICESCO) سازمانی تخصصی است که تحت حمایت سازمان همکاری اسلامی (OIC) فعالیت می‌کند و در زمینه‌های آموزش، علوم، فرهنگ و ارتباطات در کشورهای اسلامی و به منظور حمایت و تقویت روابط بین کشورهای عضو به فعالیت مشغول است. دفتر مرکزی این سازمان در رباط واقع شده و مدیرکل آن دکتر سالم بن محمد المالک است.

3- شورای فرهنگی بریتانیا - پاکستان

شورای فرهنگی بریتانیا به انگلیسی British Council سازمانی بریتانیایی فعال در ارائه فرصت‌های آموزشی و فرهنگی در عرصه بین‌الملل است. این شورا که به عنوان سازمانی خیریه در انگلستان، ولز و اسکاتلند ثبت شده‌ است، در سال 1934 با نام «کمیته بریتانیا برای روابط با دیگر کشورها» تأسیس شد و جورج ششم در سال 1940 با صدور فرمان شاهی، به فعالیت آن رسمیت بخشید. تأسیس شورا تحت تأثیر عقیده سر رجینالد لیپر صورت گرفت که معتقد بود «تبلیغات فرهنگی» در پیشبرد منافع بریتانیا مهم است. وزارت امور خارجه بریتانیا مسئولیت پشتیبانی مالی شورا را بر عهده دارد گرچه شورا در تصمیم‌گیری و پیشبرد امور روزانه‌اش مستقل است.

لازم بذکر است که در سخنرانی افتتاحیه رئیس بریتیش کنسول در پاکستان و در سخنرانی اختتامیه سفیر بریتانیا در پاکستان ایراد سخنرانی کردند.

4- دانشگاه کامستس

دانشگاه کامستس اسلام آباد COMSATS University Islamabad دانشگاهی دولتی در شهر اسلام آباد است که در چند شهر پاکستان پردیس دارد. این دانشگاه را اولین دانشگاه پاکستانی می‌دانند که تخصصا در حوزه فناوری اطلاعات مشغول است. در رتبه بندی QS هفتمین دانشگاه پاکستان و در رتبه جهانی بین 800 تا 1000 است.

علت همکاری این دانشگاه با اجلاس پنجم احتمالا ارتباط مستقیم موضوع این اجلاس با حوزه فعالیت این دانشگاه بوده است.

دستاوردها و پیشنهادات

جایگاه علمی ایران در دانشگاه‌های کشورهای اسلامی در قله دیده می‌شود و این نه تحلیل که بیان خیلی از رؤسای دانشگاه‌های حاضر در اجلاس بود.

چشم انداز و ظرفیت ارتقاء آن در طراز ام‌القراء کشورهای اسلامی می‌طلبد که ارگان‌های علمی کشور، ضمن ارتقاء علمی دانشگاه‌ها و مراکز علمی داخل کشور، نگاه جهان اسلامی داشته باشند و با رویکرد راهبری، حمایت و همکاری دانشگاه‌های خارج کشور به برنامه‌ریزی، تقویت یا ایجاد نهادهای بین‌المللی ایرانی و توسعه روابط بین مراکز علمی بپردازند.

دستاوردهای اجمالی سفر

• توافق در ارتباط با تبادل استاد و دانشجو با برخی از دانشگاه‌های پاکستان مانند
  • با دانشگاه کامستس برای بورسیه یک نفر در سال؛
  • با دانشگاه علامه اقبال برای بورسیه تا دو نفر در هر سال؛
• توافق در زمینه شرکت در دوره‌های کوتاه مدت دو طرفه.

پیشنهادات:

• پیشنهاد دعوت از وزیر، معاونین وزارت آموزش عالی پاکستان و به خصوص HEC به ایران جهت توسعه همکاری‌ها؛
• پیشنهاد برگزاری دور بعدی اجلاس در ایران؛
• پیشنهاد تأسیس صندوق خیریه علم و حمایت معنوی و دانشی و مالی از پروژه‌های علمی جهان اسلام؛
• پیشنهاد تشکیل کمیته برخی رشته (که ایران پیشرو می‌باشد) در ایران؛
• پیشنهاد راه‌اندازی کمیته بورسیه و فرصت مطالعاتی بین تمام دانشگاهی جهان اسلام در ایران؛
• پیشنهاد دعوت از دبیرکل آیسسکو به ایران به کمیسیون آیسسکو جمهوری اسلامی ایران؛
• پیشنهاد نمایندگی مرکز بین‌المللی فجرنا با HEC طی تفاهم نامه و بازدیدهای برنامه‌ریزی شده دو طرفه؛
• تشکیل بخش کارویژه روحانیت در تمام مراکز تخصصی.

گزارش اجمالی

• سفر در تاریخ 27/12/1401 از فرودگاه امام خمینی ^(ره) به لاهور، از لاهور به اسلام آباد انجام شد.
• اسکان و اجلاس در هتل Marriot واقع در خیابان آغاخان شهر اسلام آباد انجام شد.
• در این اجلاس بیش از 270 تن از رؤسای دانشگاه از پاکستان و سایر کشورهای اسلامی و بعضاً غیر اسلامی، همچون ایران، عراق، مالزی، سودان، مغرب، مالدیو و .... شرکت داشتند.
• موضوع اصلی این اجلاس «تکنولوژی‌های مخرب در دنیای جهانی شده» بود.
• اجلاس از دو قالب افتتاحیه و اختتامیه اصلی با موضوع «راهی به سوی پیشرفت در آموزش‌عالی در جهان اسلام و برداشتن موانع بر سر راه آموزش‌عالی و بازگشایی راه برای دانشجویان بین‌المللی» و 8 قالب موازی در دو نوبت چهارتایی با موضوعاتی متنوع و مرتبط با تکنولوژی و آموزش‌عالی بود.
• در جلسه اختتامیه طرح بانک علم Ilmbank مطرح شد.
• در حاشیه این اجلاس با رؤسا و مسئولین بسیاری از دانشگاه‌های پاکستانی و غیر پاکستانی ملاقات شد که از این میان می‌توان به رؤسای سه شعبه مهم دانشگاه کامستس، دانشگاه سلطان ادریس مالزی، دانشگاه نظیر حسین، مؤسسه آموزش‌عالی علم و تکنولوژی شهید ذوالفقار علی بوتو، وزیر علوم مالدیو، دانشگاه کامپالا مالزی، دانشگاه علامه اقبال، دانشگاه ملی کامپیوتر و علوم مهندسی اسلام آباد، دانشگاه علوم بهداشتی لاهور، دانشگاه علوم و تکنولوژی بانو و ..... دیدار شد.
• جلسه اختصاصی با دبیرکل آیسسکو جناب دکتر سالم المالکی و مدیر دپارتمان علم و تکنولوژی ایشان ملاقات صورت گرفت.
• همچنین با رئیس HEC (کمیسیون آموزش‌عالی) که دبیر اجلاس نیز بودند، به صورت اختصاصی دیدار شد که منجر به دعوت از طرف ایشان به بازدید از HEC و دیدار مجدد با ایشان گردید.
• بازدید از دانشگاه کامستس و با ریاست این دانشگاه و معاونین ملاقات انجام شد.
• بازدید از دانشگاه علامه اقبال، جلسه‌ای با حضور مدیر کل بین‌الملل دانشگاه علامه اقبال انجام شد.
• دیداری با سفیر محترم ایران در پاکستان ورییس خانه فرهنگ ایران انجام شد که به همراه شرکت در جشن نوروز ایرانیان مقیم اسلام آباد بود.
• در روز آخر سفر، در شهر کراچی، از دانشگاه خصوصی نظیر حسین بازدید بعمل آمد و با ریاست دانشگاه جلسه مفصلی برگزار شد.
• آخرین جلسه در این سفر، با رییس خانه فرهنگ ایران در کراچی بود.